Nikogo chyba nie trzeba dzisiaj przekonywać, jak ważną funkcję spełnia sport w codziennym życiu człowieka i jak ogromny wpływ ma na kształtowanie postawy, sprawności fizycznej oraz osobowości i tożsamości młodych ludzi.
Aktywnego wychowania nie można utożsamiać jedynie z lekcjami w-f w szkole. Jest to proces zdecydowanie obszerniejszy. Rozpoczyna się od najmłodszych lat. Od zabaw z rówieśnikami, rodzicami, od zajęć ruchowych w przedszkolu, poprzez grę w piłkę na boiskach osiedlowych czy szkolnych, jazdę na rowerze, pływanie, uczestnictwo w szkolnych kołach sportowych czy amatorskie treningi.
Jednak udział rodziców w procesie rozwoju młodych sportowców, staje się coraz większy. Rodzice są kluczowi w tym procesie, chociażby ze względu na ilość czasu jaki spędzają ze swoimi dziećmi. Z tego powodu mają zdecydowanie większy wpływ na rozwój swoich dzieci pod warunkiem spełnienia określonych zasad i nieprzekraczania określonych granic. Odgrywając istotną rolę w sportowym rozwoju swojego dziecka mogą mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na doświadczenia jakie ich pociecha odczuwa.
Zalety udziału rodziców w wychowaniu sportowym swoich dzieci.
Wielu współczesnych, wybitnych sportowców podkreśla, jak wielką rolę w ich karierze sportowej odegrali rodzice. Chodzi tu o zaangażowanie osobiste, poświęcony czas jak i koszty finansowe rodzica związane z kwestią opieki i logistyki w postaci transportu na treningi lub zawody oraz obecności w czasie tych zajęć lub turniejów.
Najważniejszą jednak sprawą na linii rodzic – młody sportowiec jest komunikacja. Rozmowa w której rodzic wspiera, chwali, czasem trochę gani, motywuje, cieszy się z sukcesów, ale przede wszystkim pokazuje że jest szczęśliwy z tego co robi jego dziecko. Ma to wpływ nie tylko na rozwój sportowy i karierę ale także na dalszy rozwój fizyczny dziecka.
W badaniu McCarthy’ego, Jonesa i Clarka-Cartera (2008) zbadano źródła zadowolenia zgłoszone przez uczestników sportu młodzieżowego i stwierdzono, że pozytywne zaangażowanie rodziców było jednym z najczęściej zgłaszanych wyników przez chłopców i dziewczęta. Oznacza to, że gdy dzieci w sporcie postrzegają zaangażowanie rodziców jako pozytywne, bardziej prawdopodobne jest czerpanie radości ze sportowych doświadczeń.
Pomaga to im w rozwinięciu ważnych umiejętności, takich jak poczucie własnej wartości, motywacji i umiejętnościach społecznych a także ułatwiają działanie w zajęcia szkolnych i pozalekcyjnych. To przeniesienie umiejętności jest bardziej skuteczne, gdy dziecko ma większą samoświadomość własnych umiejętności życiowych.
Tylko od rodzica zależy czy będzie on umiał prawidłowo i z korzyścią dla swojego dziecka tę swoją pozycję wykorzystać.
Poniżej kilka wskazówek które będą pomocne w tym, aby rodzic w pełni wykorzystywał swą znaczącą rolę, nie wchodząc jednocześnie w kompetencje trenera:
- Poznaj i pielęgnuj elementy, które decydują o tym czy dziecko będzie chciało uprawiać sport, czy nie:
- radość i zabawa z uprawiania sportu;
- motywacja wewnętrzna do uprawiania sportu;
- autonomia – uprawianie sportu musi być ambicją lub hobby dziecka, a nie rodziców.
- Rozwijaj w dziecku motywację wewnętrzną:
- pozwalaj rozwijać pasję i marzenia;
- wzmacniaj dokonywane zmiany zachowania;
- ucz czerpania satysfakcji z osiągania celów;
- twórz atmosferę opartą na pozytywnych emocjach;
- skupiaj uwagę dziecka na elementach które można kontrolować.
- Motywuj, nie poprzez system kar czy nagród.
- Podejdź odpowiednio do postrzegania sukcesu i porażki.
- Sukces – rozwijamy umiejętności, podejmujemy wyzwania i staramy się im sprostać dobrze się bawiąc.
- Porażka – nie jest przegraną, jest impulsem do zmiany, wyciągnięcia wniosków, uczeniem się na błędach.
- Rodzic na zawodach, treningu czy meczu dziecka powinien być jego największym kibicem. Na dobre i na złe dopingować, ale nigdy nie doradzać i komentować podważając decyzje trenera czy sędziego.
Podsumowując czynniki wpływające na rozwój dzieci, możemy posłużyć się przykładem elitarnych akademiach piłkarskich, gdzie przeprowadzono wywiady z trenerami w 2012 roku. Wszyscy uczestnicy stwierdzili, że to rodzice mają jedną z najważniejszych ról w rozwoju zawodowym akademii, a także że istnieje pozytywna korelacja pomiędzy wsparciem rodziców a prawdopodobieństwem przejścia na poziom profesjonalny.
Negatywne zachowania rodziców i najczęściej popełniane błędy.
Niestety, niezwykle często obserwuje się zjawiska będące bardzo daleko od wymienionych powyżej. Chęć zwycięstwa i „wielkiej” kariery przesłania rodzicom rzeczywisty obraz ich dzieci. Często przekraczając swoje granice, próbują ingerować w skład zespołu, pozycję na boisku, zarzucając niekompetencję trenera czy sędziego. Ranga zawodów nie ma znaczenia, każde spotkanie to finał Mistrzostw Świata.
Główne przyczyny takiego stanu rzeczy:
- bardzo duże zarobki w sporcie zawodowym – w opinii rodziców sport jest szansą na dostatnie życie;
- medialne kariery sportowców – rodzice chcą aby ich dzieci dotarły na szczyt;
- niespełnione marzenia rodziców o własnej karierze przenoszone na dzieci.
Badania przeprowadzone w stanie Michigan pokazują że ponad 100 tysięczna grupa chłopców i dziewcząt jako główny powód uczestnictwa w sporcie wymieniła zabawę. To, co dla wielu dorosłych jest nieodłączną częścią sportu, sukces i wygrana, u młodych pojawia się dopiero na piątej pozycji.
Zarówno trenerzy jak i rodzice często traktują dzieci jak dorosłych. Rodzic w czasie zawodów czy meczu staje się nagle kibicem – ekspertem ponieważ:
- chodzi o jego własne dziecko, często przestaje być racjonalny;
- nie ma wpływu na dziecko w czasie zorganizowanych i kontrolowanych przez trenera zawodów;
- nie zna fundamentów i rozwoju w sporcie dzieci i młodzieży;
- jego problemy dnia codziennego przekładają się na krzyk i komentarze dając upust swoim nerwom.
Wszystkie powyższe sytuacje w żaden sposób nie usprawiedliwiają rodziców, a przyczyny negatywnych zachowań można wyróżnić poprzez ich typ:
- Rodzic nie zainteresowany sportem dziecka;
- Rodzic krytyczny;
- Rodzic Krzykacz;
- Rodzic Trener;
- Rodzic nadopiekuńczy.
Powyższe typy rodzicielskie często odgrywają bardzo duża rolę , często negatywną. Ich sposób zachowania może mieć wpływ nie tylko na przebieg kariery sportowej dziecka, ale nawet na jej zakończenie w momencie kiedy jeszcze się nie zaczęła.
Obecność rodziców w sporcie dzieci i młodzieży to w tej chwili norma, stanowiąc duże oparcie dla młodych sportowców. To rodzice najlepiej znają swoje dzieci i mogą w bardzo znaczący sposób wesprzeć rozwój kariery młodych ludzi. Rolą trenerów jest pozytywne wykorzystanie energii i zaangażowania rodziców w rozwój kariery sportowej dzieci. To od ich asertywności, stanowczości, umiejętności współpracy zależy jak przebiega współpraca z rodzicami.
Edukowanie rodziców jest ważną częścią procesu, ponieważ to oni muszą zrozumieć, jaki jest i jaki może być ich wpływ na rozwój sportowy ich dzieci. Tylko w taki sposób będą zdolni do wspierania i pomocy w procesie treningowym, ponieważ dobro dzieci bawiących się w sport, jest w tym wszystkim najważniejsze.